Subotički rejon
prostire se na 296 ha, obuhvata peskovite terene Subotičke-horgoške peščare, na krajnjem severu Republike Srbije uz granicu sa republikom Mađarskom. Sa južne strane rejona nalazi se Palićko i Ludoško jezero. Rejon je podeljen u tri vinogorja: Ridićko, Palićko i Horgoško vinogorje. Rejon je tipičan ravničarski, bez nagiba, uglavnom od 80 do 130 m.n.v.
Sremski rejon
prostire se na 1813 ha, a nalazi se na padinama Fruške gore okrenutim ka rekama Dunav (na severu) i Savi (na jugu), isključujući područje nacionalnog parka Fruška gora. Ovaj rejon se uglavnom karakteriše umereno-strmim do blagim nagibima terena na kojima se nalaze vinogradi. Rejon se karakteriše pretežno severnim i južnim ekspozicijama terena. Veliki uticaj na rejon ima reka Dunav koja se nalazi sa severne strane rejona i utiče na ranije sazrevanje grožđa zbog pojačanog difuznog zračenja. Sremski rejon je jedini koji ima samo jedno vinogorje: Fruškogorsko vinogorje od 90 do 270 m.n.v, a karakterišu ih umereno strmi do blagi nagibi terena na kom se nalaze. Ekspozicija je uglavnom južna i severna, ali postoje i severoistočne i jugoistočne.
Tri morave rejon
obuhvata 6.162 ha, nalazi se u centralnom delu Srbije, u donjem slivu reke Zapadna Morava, donjem slivu Južne Morave i gornjem slivu Velike Morave i njihovih pritoka. Sa zapadne i severne strane oivičen je planinama: Gledićke planine i Bešnjaja, sa južne strane okružuju ga planine: Goč, Željin, Kopaonik i Jastrebac i sa istočne strane planine: Beljanica, Kučajske planine, Rtanj i Ozren. Rejon je podeljen na devet vinogorja: Paraćinsko, Jagodinsko, Jovačko, Levačko, Temnićko, Trsteničko, Kruševačko, Župsko i Ražanjsko vinogorje. Rejon čine planine Veliki Jastrebac i Mali Jastrebac sa južne strame rejona. Sa zapadne strane rejona se nalaze Gledićke planine, Goč i Željin. Na istočnoj strani se nalaze Kučajske planine, Baba, Smoljinac i Mojsinjska planina. U centralnom delu nalazi se planina Juhor koja ne ulazi u vinogorja. Venci i padine svih ovih planina, kao i brdoviti tereni zastupljeni više u zapadnom, jugozapadnom i jugoistočnom delu rejona, ispresecani rečnim koritima, prografski karakterišu ovaj rejon. Rejon zauzima područje oko reke Velika Morava i blizu spajanja Zapadne i Južne Morave.
Vinske sorte grožđa sa teritorije Republike Srbije:
Bele sorte:
Autohtone i regionalne
- Tamjanika, Smederevka, Jagoda, Bagrina, Slankamenka, Kevedinka, Bakator, Srenski Zelenak…
Stvorene / Novostvorene
- Morava, Neoplanta, Sila, Petra, Petka, Godomin, Bačka, Župljanka, Rubinka, Panonia
Crne sorte:
Autohtone i regionalne
- Prokupac, Vranc, Kadarka, Crna Tamjanika, Začinak, Kavčina, Portogizer, Frankovka…
Stvorene / Novostvorene
- Probus, Negotinka, Karmen
Ako tražimo dva sinonima kroz belu i crnu sortu grožđa, kojima ćemo predstaviti suštinsku vinogradarsku i vinsku Srbiju u svom punom tradicionalnom obliku, nema sumnje da su to Tamjanika i Prokupac. Dve sorte grožđa, koje su krajem XX veka došle na nivo izumiranja, sačuvane u srcu Srbije, u Župi, danas predstavljaju najpopularnije domaće autohtone sorte na tržištu.
Istorija
Sloveni su nakon dolaska na Balkansko poluostrvo u VII veku brzo upoznali vinovu lozu, grožđe i vino, prihvativši kulturno nasleđe Vizantije, koja vodi poreklo iz antičke epohe.
U vreme dinastije Nemanjića vinogradarstvo u Srbiji doživljava veliki uspon. Ono se u ovom periodu posebno razvija na manastirskim imanjima – metosima i posedima srpskog plemstva. Svi srpski vladari su vinogradarstvu poklanjali veliku pažnju i na taj način stvorili temelje današnjih vinogradarskih područja. U XII veku se Župa spominje prvi put. Stefan Nemanja ju je poklonio manastiru Studenica.
Zabeleženo je da se u vreme Cara Dušana (1331-1355) vino transportovalo vinovodom iz podruma u Velikoj Hoči (selo je sačuvano do danas) u tadašnju prestonicu Prizren, a Car Dušan je i zakonski uredio obavezu obrade vinograda, zaštitu kvaliteta grožđa i zabranu mešanja vode i vina. Takođe je poznato da se na dvoru nalazila osoba koja se starala o podrumu i posluživanju vina. Zanimanje danas poznato kao somelijer, tada je bila titula peharnik, a nosio ju je Pribac Hrebljanović, otac Kneza Lazara Hrebljanovića.
Probijanjem Turaka na ove prostore, sprsko vinogradarstvo je postepeno nazadovalo. Stanovništvo se selilo na sever preko Save i Dunava, noseći sa sobom i vinovu lozu. Pretpostavlja se da je upravo tako Kadarka dospela pravo na Frušku Goru, a potom i u Mađarsku. Isto kao i Furmint i Tamjanika (koja je na Tokaju poznata kao Sargamuskotaly). Nakon obnove srpske države i intenzivnog razvoja vinogradarstva, zlatno doba ovog sektora je u drugoj polovini XIX veka prekinula filoksera, koja je opustošila veliki broj vinograda. Obnova vinograda je bila brza i efikasna zahvaljujući osnivanju loznih rasadnika. Uporedo se osnivaju i vinogradarsko-vinarske zadruge, a prvi je bila Venčačka vinogradarska zadruga, osnovana 1903. godine u selu Banja kod Aranđelovca.
Između dva velika rata vinogradarstvo se opet intenzivno razvija, ali sve prestaje početkom Drugog svetskog rata, a kasnije se nastavlja razvojem velikih državnih imanja i vinarija kojima su svi bili u obavezi da prodaju grožđe. zbog čega dolazi do prestanka individualne proizvodnje. Ponovno formiranje privatnih vinarija započinje početkom devedesetih godina i njihovo razvijanje još uvek traje.
